Herstel het vertrouwen met een burgerraad
Ik volg het Fellowsprogramma van het wetenschappelijk instituut van de landelijke ChristenUnie. In het kader daarvan ben ik gevraagd een column te schrijven. Die column is op persoonlijke titel en mag in ieder geval niet opgevat worden als standpunt van de plaatselijke ChristenUnie in Veenendaal. Het leek me wel mooi om ook de leden en volgers van de ChristenUnie Veenendaal mee te nemen in wat ik doe.
De crises die Nederland momenteel kent, zijn niet meer op één hand te tellen: een gascrisis, stikstofcrisis, asielcrisis, personeelscrisis, woningcrisis en een klimaatcrisis. Veel van deze crises, zijn creeping crises. We zien ze aankomen, maar waar we doen er niets aan. Een creeping crisis kan leiden tot een meer fundamentele crisis: een vertrouwenscrisis. Burgers verliezen het vertrouwen in de overheid, omdat deze niet in staat blijkt om crises tijdig te signaleren en op te lossen. Een burgerberaad mét inspraak zou wel eens de oplossing kunnen zijn voor deze vertrouwenscrisis.
Uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat het vertrouwen in de politiek laag is. Burgers twijfelen aan de goede wil en het vermogen van de overheid om ons uit de huidige crises te loodsen. Maar er is ook een andere oorzaak van deze vertrouwenscrisis. Nohreen Hertz schrijft in haar boek De Eenzame Eeuw dat mensen het vertrouwen in de politiek verliezen als de banden van vertrouwen die de staat met de burger én burgers met elkaar verbinden niet sterk genoeg zijn. De samenleving versplintert en polariseert dan volgens haar.
Dit is al gaande. Groningers voelen zich tweederangsburgers, boeren voelen zich niet gehoord door de rest van de samenleving, ouders in de toeslagenaffaire voelen zich niet serieus genomen en de inwoners van dorpen zoals Albergen en Harskamp voelen zich aan de kant gezet. Het leidt tot protesten die soms ontsporen. De polarisering is voelbaar en zichtbaar.
Deze groepen ervaren onze democratie niet als “government of the people, by the people, for the people”. Zij beschouwen de overheid als een club die er vooral voor anderen is. Een eliteclub die voornamelijk bezig is met zijn eigen belangen en het schoonvegen van zijn eigen straatje.
Om het vertrouwen te herstellen moeten burgers daarom naast het rode potlood, iets anders in handen krijgen: een burgerberaad met inspraak. Dit kan de betrokkenheid van burgers bij politieke besluitvorming vergroten en het vertrouwen van burgers in elkaar en in de overheid herstellen. Burgerberaden zijn, beter dan gekozen politici, in staat zich te richten op het publieke belang en de lange termijn. Zij hebben immers niets te winnen of te verliezen, terwijl politici herkozen willen worden.
Het gevolg: bij een volgende crisis steekt Nederland niet haar kop in het zand, maar komt een burgerberaad met oplossingen die heilzaam zijn voor nu én de toekomst.
Rosita Bussink-Verheij is docent en gemeenteraadslid voor de ChristenUnie. Ze volgt het Fellowsprogramma van het Wetenschappelijk Instituut.
Elke maandagmiddag verschijnt op deze plek een nieuwe column. Met deze columns faciliteert het Wetenschappelijk Instituut het partijdebat. De columns zijn op persoonlijke titel. Wilt u zelf een column schrijven, stuur dan een email naar laurenswijmenga@christenunie.nl.
